Tekst: Judith Schotanus.
Laakhaven West verandert in korte tijd van een wat louche bedrijventerrein in een goed bereikbare stedelijke wijk waar wonen en werken samen gaan. Het is een voorbeeld voor de stedelijke multifunctionele wijken van de toekomst. Echter, om echt toekomstbestendig te zijn is meer groen en een betere openbare ruimte noodzakelijk.
De ontwikkeling van Laakhaven heeft lang op zich laten wachten. De wijk ligt heel centraal in Den Haag en is uitstekend bereikbaar met het openbaar vervoer. Maar door de ligging naast het spoor, achter de Megastores en tussen de Schilderswijk en het Laakkwartier toch geen toplocatie. Bijna niemand geloofde in de plannen voor transformatie van het binnenstedelijke bedrijventerrein naar een hippe woonwijk. Herbestemming van de industriële RAC hallen tot evenementen locatie mislukte.
De kentering kwam toen het masterplan van KCAP in de crisis werd losgelaten. Het gebied werd opgeknipt in kleinere kavels en de smalle strook langs het spoor werd uitgegeven als zelfbouwkavels voor particulieren en kleine ontwikkelaars. De eerste ontwikkelingen van bedrijfsruimten met woningen stemden door de golfplaten gevels nog niet erg hoopvol. Maar daarnaast bouwde NU Projectontwikkeling studio’s. Er bleek veel vraag naar deze kleine, maar zelfstandige woningen vanaf 24m2 voor eenpersoonshuishoudens. Sinds 2016 is in Laakhaven West betrekkelijk geruisloos een grote hoeveelheid woningen gebouwd. Arcade Mensen en Wonen investeerde als eerste corporatie in het gebied.
WaldoToren & Maakhaven | Foto HAACS
Diversiteit en robuuste industriële architectuur
Veel oude bedrijfsgebouwen zijn inmiddels gesloopt. Maar enkele karakteristieke industriële panden zijn behouden en zorgen met de twee gerestaureerde oorspronkelijke havenkranen voor een stoere sfeer. En ze herinneren aan het industriële verleden van Laakhaven. Ateliercomplex Maakhaven kon door de gebruikers worden gekocht en opgeknapt. In de monumentale RAC-hallen werd afgelopen maand een nieuw skatepark geopend. De nationale selectie traint er voor de Olympische Spelen.
De vormgeving van een deel van de nieuwbouw sluit aan bij de uitstraling van de bestaande industriële architectuur. De woongebouwen en parkeergarage van Moke Architecten langs de Calandstraat zijn sober en robuust, maar met veel variatie in de ritmiek van de balkons en details. De baksteen gevel van de toren heeft terugliggende kaders die in een roodbruine bakstenen met reliëf zijn uitgevoerd. Het naastgelegen bouwblok heeft een lichtere gemêleerde steen. Hier komen in sommige delen de zijkanten van de bakstenen in het zicht. Deze klampen zorgen hier voor variatie. Samen vormen de gebouwen een mooi geheel.
Veel nieuwe woongebouwen in Laakhaven hebben bedrijfsruimtes op de begane grond. Daarnaast staan er nog enkele kantoorgebouwen die zijn getransformeerd. De gehandhaafde bedrijfsgebouwen zijn essentieel voor voldoende werkgelegenheid in de stad. Zo ontstaat er een buurt waar zowel de functies als de architectuur zeer divers zijn. In eerste instantie leek Laakhaven daardoor erg rommelig, maar langzamerhand wordt deze diversiteit juist het onderscheidende karakter dat past bij de combinatie van wonen en werken. Ook de grote Sikh tempel en de golfplaten gevels van bedrijfsruimten voegen zich steeds beter in deze contrastrijke stedelijkheid.
Woningen en parkeergarage Moke Architecten | Foto Judith Schotanus
Betaalbare maar kleine woningen
De woningen in Laakhaven komen vooral tegemoet aan de grote vraag naar betaalbare woningen. Het grootste deel van de woningen is vrij klein. Ook dit sluit aan bij de huidige vraag, het woningtekort wordt immers voor een groot deel veroorzaakt door de stijging het aantal alleenstaanden. Een groot risico voor Laakhaven van te veel kleine woningen in het goedkopere segment, is dat de buurt als minderwaardig beschouwd wordt. Dit is nogal een verschil met de Binckhorst waar in een van de eerste projecten, Binck Eiland, voor een veel hoger marktsegment wordt gebouwd. Door de centrale ligging is er een kans om ook in Laakhaven veel meer duurdere woningen te realiseren.
Hoop voor Laakhaven bieden de grotere woningen op zelfbouwkavels aan de Petroleumhaven die nog in ontwikkeling zijn. Hierdoor komt er straks meer variatie in het woningaanbod. Ook andere nog te ontwikkelen complexen zouden daarom meer duurdere woningen moeten bevatten voor een sociaaleconomisch gemengde wijk. Mocht er in de toekomst meer behoefte zijn aan grotere woningen, dan kunnen in de Waldo Tower redelijk makkelijk twee woningen samengevoegd worden. Kampman Architecten heeft in het ontwerp met die mogelijkheid rekening gehouden.
Ontmoetingsplekken
In een buurt met kleine woningen en veel alleenstaanden zijn ontmoetingsplekken belangrijk. Een groter deel van hun sociale leven speelt zich immers buitenshuis af. De iLofts van 40 m2 naar ontwerp van architectenbureau Mulleners & Mulleners, spelen in op de behoefte aan gedeelde voorzieningen. Het woongebouw beschikt over een gezamenlijk dakterras en een eigen deelauto. Het project Caland Dock van Kampman Architecten dat in aanbouw is, heeft ook extra voorzieningen Er komen grote binnentuinen met veel groen, zonneterrassen, fietsenbergingen, winkels en horecagelegenheden aan de kade van de Laakhaven. Ook in de nieuwbouw langs de Calandstraat is ruimte voor horeca. Nu is men voor dit soort ontmoetingsplekken nog op de omliggende buurten aangewezen, met uitzondering van restaurant Cadir.
Onvoldoende groen in Laakhaven
Op het oorspronkelijke bedrijventerrein was groen natuurlijk schaars. Alleen in de 1e Ludolfdwrsstraat staat een prachtige rij oude bomen. Deze zijn gelukkig nog gehandhaafd. Verder is er nauwelijks groen te vinden op de nieuwe gebouwen of in de openbare ruimte. Een positieve uitzondering is het bedrijfsverzamelgebouw van cepezed aan de Waldorpstraat. Dat gebouw heeft een prachtig gebogen groen dak. Langs de Laakhaven bij het project Caland Dock vindt een meer integrale ontwikkeling van bebouwing en groen plaats. Daar komt nog groen op de dakterrassen en in de autovrije speel- en woonstraten die direct grenzen aan de voortuinen van de woningen op de begane grond. Dat is echter lang niet voldoende voor een gezonde en klimaatbestendige wijk.
Het water van de Laakhaven biedt voldoende openheid als tegenhanger voor de hoge dichtheid van de bebouwing. Maar met een aantrekkelijke groene inrichting – van onder andere de Waldorpstraat – en een goede menging van bevolkingsgroepen en inkomens, wordt Laakhaven pas echt een prettige buurt.
Recente reacties