Onlangs vertrok het hoofd Planologie en Stedenbouw van de gemeente Den Haag, Erik Pasveer. Zeven vooraanstaande Haagse architecten en kunstenaars schreven een brief aan zijn toekomstige opvolger.
Geachte nieuwe Stadsstedenbouwmeester Gemeente Den Haag
Den Haag staat aan de vooravond van veranderingen van ongekend grote complexiteit. Deze zullen invloed hebben op de ruimtelijke ordening van de stad en de beleving ervan. Denk aan energietransitie, mobiliteitsvraagstukken, verdichting en vergroening. Hoe kan aan de door de Gemeenteraad vastgestelde ambities stevig richting worden gegeven, om de grote vraagstukken vanuit een integrale benadering tot een harmonische stedelijke samenhang te smeden? Met als resultaat nog steeds die mooie stad achter de duinen?
Het recente vertrek van Erik Pasveer als Hoofd Stedenbouw van de Dienst Stedelijke Ontwikkeling komt op een moment dat onze stad in woelig vaarwater is gekomen. Sinds het ‘vrije marktdenken’ eind jaren ’80 de politiek ging beheersen, ontstond uitholling van sociale regie door de overheid. Dit met het idee dat alles beter en goedkoper zou worden. Van regie schakelde de overheid over op controle. Ook de regie over de woonomgeving werd uit handen gegeven. Op landelijk niveau werd het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening opgeheven en op gemeentelijk niveau werd het credo om op basis van structuurplannen ‘de markt’ te laten komen met voorstellen voor stedelijke vernieuwing. Was de Dienst Stedenbouw in Den Haag nog zelf de ontwerper van nieuwe wijken, in het huidig beleid poogt de gemeente grip te houden op het particulier initiatief van ontwikkelaars en bouwers. Stedenbouw werd Stadsontwikkeling….
Meer laten zien
U wacht als nieuwe Stadsstedenbouwmeester een hele mooie taak. Wij wensen u toe dat het u lukt om de door de Gemeenteraad vastgestelde contouren van beleid om te zetten in ruimtelijke ideeën die de Haagse stadsbewoners aanspreken.
Wij vragen ons af hoe u dit gaat doen? Is het misschien een idee om juist in deze tijd, waarin zoveel verandert, als een echte Stadsbouwmeester weer de regie te nemen in de ruimtelijke vertaling van de ambities en aan de stad van morgen meer te laten tekenen en verbeelden? Zodat de gewone stadsbewoner kan zien wat globale visies in werkelijkheid gaan betekenen?
Voorzieningen
Hoe zal die stad van morgen er uit zien? Zeker met veel minder auto’s en met andere vormen van vervoer, waardoor de openbare ruimte meer van de stadsbewoners kan worden en grachten weer open kunnen worden gegraven. Hoe kan Den Haag ook weer een stad van de bewoners worden? Bijvoorbeeld: voor wie zullen de nieuw te bouwen woningen zijn in de stationsgebieden? Zijn ze voor Amsterdammers, die hier goedkoper kunnen wonen en met de trein pendelen? Of zullen ze betaalbaar zijn en voor de Hagenaars zelf? Zijn er voldoende voorzieningen bedacht voor al die nieuwe bewoners, zoals scholen, kinderopvang, ziekenhuisbedden? Hoe zouden we het spoorwegemplacement dat binnenstad, het Bezuidenhout en Binckhorst scheidt – en met een mooi woord Central Innovation District is genoemd – kunnen transformeren in een verbindend gebied met stedelijke continuïteit? Moeten we misschien toch aan het Rijk geld vragen om net als in grote steden in het buitenland de sporen onder de grond te brengen, waardoor de binnenstad en het Bezuidenhout gewoon op maaiveld verbonden kunnen worden?
Mobiliteit
Ook aan andere thema’s zult u gaan werken, bijvoorbeeld de herontwikkeling van Den Haag Zuidwest, het terugbrengen van de economische bedrijfsvitaliteit en het versterken van de aloude ‘Haagse Lijnen” met groen en water, als groene en blauwe linten door de stad; een snelle verbinding van CS naar Scheveningen, wellicht per boot zodat de stad en Scheveningen weer wezenlijk en betekenisvol aan elkaar verbonden kunnen worden; en: nieuwe mobiliteit, door grote vrachtwagens te weren uit de binnenstad via HUBS aan west, zuid en oostkant van de stad. U zult ervaren dat er zijn nog vele andere thema’s spelen.
Naast discussies over het waarom, het of en het wanneer gaat het vooral over het hoe. Want mooie ideeën of niet, vindt u ook niet dat het er uiteindelijk om gaat hoe de nieuwe gebouwen en stedelijke ruimtes er echt uit komen te zien, of ze toegankelijk zijn, functioneel en levendig op straatniveau en hoe zij een bijdrage kunnen zijn aan de vitale stad van de toekomst?
Geachte nieuwe Stadsstedenbouwmeester, er wachten u kansen en een helse uitdaging. Wij wensen u hartgrondig toe dat u de ruimte van het Stadsbestuur krijgt om uw medewerkers bij DSO met passie ook zelf aan de stad te laten tekenen, in plaats van af te wachten “wat de markt doet” en de plannen vooral over te laten aan ad hoc ingehuurde stedenbouwkundige bureaus en ontwikkelende partijen.
Stadsmaquette
Hoe zou u het vinden om uw afdeling om te vormen tot een ‘Atelier Stadsstedenbouwmeester’, analoog aan het Atelier Rijksbouwmeester? Als ontwerpleider en strateeg zou u met dit Atelier kunnen werken aan de grote ontwerpopgaven die er liggen. Zou u niet een belangrijke regisseur kunnen zijn als u transparant Ontwerpend Onderzoek gaat leiden in een stad die beroemde Stadsbouwmeesters heeft gehad? Als integrator van wat leeft zou u als geen ander kunnen stimuleren dat er ook in openbaarheid wordt gesproken over ideeën, gewoon aan de hand van tekeningen. ‘Platform Stad” zal u daarvoor zeker een podium willen bieden.
Tenslotte, laat u niet onderdompelen in de veelheid van problemen: begin simpel, laat een stadsmaquette bouwen en zet hem midden in het Atrium van het stadhuis, dan kan iedereen voortaan meekijken in de geest van de nieuwe omgevingswet. Geef uw medewerkers tijd en ruimte om te schetsen en te tekenen op een zichtbare plek, ze zullen u dankbaar zijn om het vak van verbeelding dat ze geleerd hebben in hun studie te mogen beoefenen, ook bij een Gemeente.
En last but not least: misschien zijn de opgaven in het huidige maatschappelijk bestel wel te complex voor één persoon. Misschien is het een idee om de leiding van het Atelier Stadsstedenbouwer op u te nemen als een duo: één Stads-Bouwmeester met het accent op gebouwen en programmering; en één Stads-Stedenbouwer met het accent op stedenbouwkundige opgaven. Dit alles in nauw overleg met de onafhankelijke Welstandscommissie. In veel steden tegenwoordig niet voor niets Commissie Ruimtelijke Kwaliteit genoemd.
Trouwens, …. van ons mag u ook graag een Stadsbouwmeesteres zijn…….
Wij wensen u veel inspiratie en leiderschap in deze mooie functie,
Met collegiale groet,
- Prof. Ir. Jan Brouwer, architect, voormalig lid college van Rijksadviseurs, voormalig lid Welstandscommissie Den Haag
- Ph. Rosdorff, architect HBO, voormalig Voorzitter Welstandscommissie Den Haag, voormalig Voorzitter Bestuur dr. H.P. Berlage Stichting
- Auke de Vries, beeldend kunstenaar, voormalig Bestuurslid dr. H.P.Berlagestichting
- A. Paul Bontenbal, architect HBO, voormalig lid en Voorzitter Welstandscommissie Den Haag
- Ir. Job Roos, architect, voormalig hoofddocent Heritage and Design Universiteit Delft, voormalig lid Welstandscommissie Den haag
- Ir. Gerrit van Es, architect, lid Welstandscommissie Dordrecht, voormalig lid Welstandscommissie Den haag
- Ir. Leon Thier, architect/interieurarchitect, voormalig lid Welstandscommissie Den Haag, voormalig Bestuurslid dr. H.P. Berlagestichting
Foto boven: Voor wie zijn die nieuwe woningen in de stationsgebieden? | Artist’s impression: KCAP
Recente reacties