Directeur van het Nederlands Dans Theater, Janine Dijkmeijer, in gesprek met Leo Oorschot:
Sinds maart 2014 heeft het Nederland Dans Theater (NDT) een nieuwe algemeen directeur, Janine Dijkmeijer. Een veelzijdige onderneemster in de creatieve industrie. Aanvankelijk wilde ze medicijnen studeren. Maar nadat ze werd uitgeloot koos ze voor haar hobby als aangename parkeerstudie: theater en dans. Het Haags Architectuur Café nam Janine mee naar een historische plek in Den Haag waar beweging een welhaast religieuze status kreeg: Het Zuiderpark. Het volkspark dat tot doel had mensen uit de verarmde Haagse volksbuurten de gelegenheid te geven om te ontspannen en te sporten. Een ideaal van Berlage.
‘Mij fascineert beweging in het spanningsveld met het statische!’
Janine raakte gefascineerd door dans na het zien van de dansvoorstelling Typhoon gemaakt door Krisztina de Châtel, waar vijf dansers bewogen tegen vijf windmachines op muziek van Simeon ten Holt. Een rechtlijnige en mathematische dans. ‘Ook de voorstelling Change met een lichtplan van Peter Struyken, waar de choreografie bestond uit een zwerm vogels en in een decor van dynamische licht, maakte een geweldige indruk op mij. Toen bedacht ik dat ik niks anders wilde doen dan dans.’ Ze begon haar loopbaan in 1986 als modern danser in het gezelschap van Krisztina de Châtel. Na een paar jaar ging ze verder als freelance danseres en werkte met veel choreografen in Nederland en in het buitenland. In 1999 ontving ze zowel de ‘Gouden Theaterdansprijs’ als de ‘Prijs van Verdienste’ voor haar oeuvre in het Nederlandse dansveld.
Wolken in Den Haag zijn waanzinnig
‘Niet alleen beweging, juist ook kleuren en wolken fascineren mij. Vanuit mijn kantoor aan het Spui zie ik prachtige wolkenformaties. Soms gejaagd en in flarden, soms lyrisch en rood gekleurd. Weinig steden hebben zo’n dynamiek boven zich. Hoe kan het toch dat iedereen die prachtige wolken voortdurend ervaart? De nabijheid van de zee. Maar het heeft ook te maken met de openheid van de stad en torens waar tussendoor de hemel altijd is te zien. Daarin is Den Haag echt heel anders dan andere steden.’
Choreografie van de stad en haar gebouwen
‘Als je tussen de gebouwen loopt zie je soms de samenhang niet meer. Alles lijkt verbrokkeld en willekeurig. Gebouwen staan als geïsoleerde objecten naast elkaar. Verschillende kleuren en vormen. Ze dansen niet samen. De stedelijke ruimte als verbindend element, werd restruimte tussen grote objecten. Bijvoorbeeld de Zwarteweg en Oranjebuitensingel tussen de ministeries. Of de Schedeldoeks- en Amminutiehaven. De samenhang in Den Haag ervaar je vooral als je van het Prins Clausplein de stad in rijdt. Dan zie je de skyline. De prachtige afwisseling van torens en lucht daartussen. In Den Haag zijn de wolken aan de hemel schitterend. Altijd in beweging. Altijd onrust. Daar spelen die torens met de ruimte daartussen op in. Een prachtige compositie. Iedereen die over de snelweg rijdt, ziet dat dagelijks. Maar dat is van verre. In de stad lopen straten niet door, overal enorme barrières zoals achter het Centraal Station naar het Bezuidenhout of naar de Rivierenbuurt met het Prins Bernhardviaduct en Schenkviaduct. Dat hindert de beweging door de stad. Gebouwen en stadsdelen doen niets meer samen met elkaar.’
Kunst bindt mensen in een netwerkmaatschappij
‘Als je danst, ben je eigenlijk altijd in relatie met elkaar’, aldus Janine. ‘Ook als je solo danst, ben je in relatie met je publiek en met de ruimte om je heen. Je deelt een ervaring met elkaar zonder dat je woorden gebruikt. Zonder taal worden nieuwe betekenissen gecreëerd. Met de komst van het internet is dit culturele proces versneld. Ervaringen worden sneller uitgewisseld dan ooit. De verhouding tussen mensen onderling is geheel anders komen te liggen. Het dorp verloor haar betekenis, maar de gemeenschap op het web is levendiger dan ooit. Men is ook beter op de hoogte van events over de hele wereld. Steeds meer delen mensen dezelfde ervaringen. Van de klassiek hiërarchische maatschappij met koningen, presidenten en bestuurders van gemeenten naar een netwerkmaatschappij waarin kennis heel anders is georganiseerd. Een maatschappij met samenwerkingsverbanden tussen gelijkgestemden. Soms tijdelijk en soms lang. Als ik vraag, waar willen wij met NDT over zes jaar staan? Dan zetten wij een stip op de horizon en zoeken draagkracht bij alle betrokkenen die dat samen moeten doen. Niemand danst alleen. Waar het om gaat in mijn vak is de compositie.’
Kunst heeft geen doel op zichzelf maar schept betekenissen
‘Architectuur en kunst zijn belangrijk, daar is geen taal voor nodig. Kunst bestaat al heel erg lang en in alle culturen. Iedereen kan kunst op zijn eigen manier ervaren. Kunst is een krachtig bindmiddel. Kunst legt relaties. Bewust en onbewust. Aan de andere kant waren Rembrandt of Van Gogh echt niet bezig met binden van mensen toen ze bezig waren met een schilderij. Die zouden zeker geen subsidie hebben gekregen als ‘binding van culturen’ een beleidsdoelstelling was. Toch vormen ze nu een belangrijk deel van onze identiteit. Daarom is subsidie altijd een heikel punt. Kunst heeft misschien geen doel maar schept betekenis en we overzien pas jaren later welke betekenis. Pas nu overzien we de ideeën die er in het verleden waren over de stad.’
Waar geef je geld aan uit?
‘Een cultuurgebouw in het centrum of een verarmde Schilderswijk? Dat vind ik een hele moeilijke discussie. Ooit wilde ik medicijnen studeren, dus het welzijn van de mens gaat mij aan het hart. Armoede is voor de meeste Schilderswijkers geen bewuste keus. Het overkomt ze. Het is ook niet aan mij om hierover een waardeoordeel te hebben. Wat wij wel kunnen doen als kunstinstituten is om er ook voor deze mensen te zijn. Den Haag is een internationale stad met hele goede voorzieningen en opleidingen. Leidse Universiteit, KABK, Haagse Hogeschool, Conservatorium. Al deze opleidingen kunnen jonge mensen perspectieven bieden. Ook theaters en musea kunnen daaraan bijdragen. Daarnaast is cultuur economie en werkgelegenheid voor veel mensen.’
In Den Haag lopen straten niet door, overal enorme barrières
Shanghai
‘Ik ben net terug uit Shanghai met het NDT. Een fascinerende stad waar je letterlijk de veranderingen zich ziet voltrekken. Toen ik er vijf jaar geleden was, viel me op dat de stad verdeeld was in winkelzones met Prada of met Chinese handelaartjes. Een scherp contrast. Tegenwoordig is deze harde scheiding aan het vervagen. Er zijn zones waar Scandinavische designers zijn gehuisvest tussen Chinese winkeltjes. Dat kan ik me ook voorstellen met de Schilderswijk en Stationsbuurt. Samenhang. Het zou mooi zijn om de komende jaren juist aan die ruimtelijke samenhang te werken. En het Spuikwartier meer in samenhang te brengen met omliggende wijken. De komende tien jaar gaat dat plaatsvinden. Net zoals ooit de omgeving rond het Spui een boost kreeg met het nieuwe stadhuis. Ik hoorde dat het daarvoor een ruïneveld was. Afgebroken door de gemeente in de jaren zestig en zeventig en verder aan z’n lot overgelaten. Investeren in de stad is nodig om mensen perspectief te bieden.Investeren in kunst geeft daarbij een extra boost.’
Emancipatie
‘Kunst is niet alleen economie, het brengt ook een open mind. Er is strijd nodig om kunst te creëren. Kunst is dynamiek die voortdurend nieuwe betekenissen geeft aan groepen mensen, aan jongeren. Den Haag investeert veel in talentontwikkeling, meer nog dan het rijk. Op alle vlakken. De kunstenaars, muzikanten, dansers maar ook de sporters die hier in het Zuiderpark hun centrum krijgen of de zeilers in Scheveningen. Dat is belangrijk voor de stad. Het geeft Den Haag een gezicht, het levert indirect veel bedrijvigheid op en brengt vooral de mogelijkheid om je te emanciperen. Dat is belangrijk voor de burgers en geeft velen een perspectief. Ook de Schilderswijkers.’
Recente reacties