Ockenburgh plan B

Transformatie Ockenburgh: van grootschalige plannen naar geliefde ontmoetingsplek

Villa Ockenburgh Plan B

Tekst: Leon Thier.

Aan de onlangs ingezette transformatie van villa Ockenburgh ging een lange historie vooraf. Als Bestuurslid van de Bond van Nederlandse Architecten (BNA), afdeling Den Haag, was ik omstreeks 2004 de trekker van een project om leegstaande gebouwen in den Haag te inventariseren. Uit die studie kwamen ongeveer 60 gebouwen naar voren die op dat moment geen functie meer hadden, maar waarvoor een nieuwe functie zeer denkbaar was. Wij organiseerden met de BNA Den Haag een congres in de leegstaande Jeugdherberg Ockenburgh om de ogen van de gemeente te openen voor de mogelijkheden van deze vaak interessante gebouwen. Toenmalig wethouder Norder hield een toespraak over classicistische architectuur, maar was toch ook onder de indruk van het modernistische gebouw van architect Van Klingeren dat deel uitmaakte van de jeugdherberg. Wellicht heeft dit congres ertoe bijgedragen dat transformaties als Binck 36 en Zuid 57 tot stand zijn gekomen, om er maar een paar te noemen.

2007/2008 Behoud Van Klingerenvleugel Jeugdherberg Ockenburgh
Samen met architect Gerrit van Es van HVE architecten was ik de trekker van een grote actiegroep om het karakteristieke stalen gebouw naast landhuis Ockenburgh te behouden. Dit gebouw is een ontwerp van de internationaal beroemde architect Van Klingeren. Hij ontwierp ook De Meerpaal in Dronten en Het Karregat in Eindhoven. Eind jaren ‘60 stond Van Klingeren voor hetzelfde doel als wij nu in Ockenburgh, hij stelde architectuur in dienst van sociale ontmoeting. Zijn gebouw voor de jeugdherberg Ockenburgh was een prachtig ontmoetingsgebouw. De roep om behoud vond weerklank en onze actiegroep werd zelfs gesteund door de Rijksbouwmeester en de Rijksadviseur voor Monumenten. In een artikel van Bernard Hulsman in NRC werd de jeugdherberg vergeleken met het wereldberoemde Eames huis.

jeugdherberg Ockenburgh Van Klingeren

Van Klingeren vleugel voormalige jeugdherberg

Onze actiegroep staakte haar verzet tegen de sloop toen de gemeente met het idee kwam om het gebouw te demonteren en te herbouwen bij de Leyweg als Medialab, waarin jonge ondernemers uit Den Haag Zuid West zich zouden kunnen vestigen en zich ontwikkelen in Media. Dit project was een ontwikkeling van de gemeente en Vestia. De actiegroep werd van tegenstander medestander en HVE architecten (Gerrit van Es, Camiel Berns) en Studio Leon Thier (Leon Thier, Chiara Poggi, Rigobert Nivillac) maakten voor een ‘sociaal honorarium’ (dus heel laag…) een ontwerp. Door de problemen bij Vestia is dit plan uiteindelijk op de lange baan geschoven. Het gebouw van Van Klingeren ligt nog steeds in stukken opgeslagen in Pijnacker.

de Van Klingerenvleugel is wellicht het grootste bouwwerk in Nederland dat op een andere plek herbouwd wordt

Maar na 7 jaar is er opnieuw hoop: we werken samen met Gerrit van Es, ontwikkelaar Bart Snijders (Stebru Vastgoed), Aad Bouwhuis (ex directeur Ceres en Vestia) en Rico Zweers (De Mannen van Schuim) in overleg met enthousiaste ambtenaren van de gemeente (Gert Jan Giele, Onno Mostert en Joni van Ewijk) aan ontwerpen voor programma’s en locaties voor dit bijzondere gebouw. We zoeken naar programma’s die recht doen aan het oorspronkelijke idee van het gebouw waarin ontmoeting centraal stond. Kortgeleden hebben we een presentatie gegeven aan Wethouder Wijsmuller en hij is zeer enthousiast om het gebouw voor Den Haag te behouden en te herbouwen met een nieuwe bestemming. Inmiddels is er een grote kans dat het lukt. Dan is de Van Klingerenvleugel wellicht het grootste bouwwerk in Nederland dat op een andere plek herbouwd wordt.

landgoed ockenburgh

2011/2012 Actie tegen grootschalig hotelplan in Ockenburgh
In 2011 werd ik door een zeer bezorgde Loosduiner (Rob Crouwell) gevraagd om te helpen voorkomen dat de gemeente een onzalig plan kon realiseren voor een luxehotel van 5 verdiepingen hoog en 80 meter lang in het bos achter rijksmonument landhuis Ockenburgh. Door grote inzet van een groep buurtbewoners en doordat ons bureau met perspectieven en 3D beelden in beeld bracht hoe rampzalig dit plan voor Landgoed Ockenburgh zou zijn, hebben Rob Crouwel, Regina van Rijckevorsel en ik eerst de Commissie Loosduinen en daarna de gemeenteraad weten te overtuigen. Twee grote maquettes van het hotelplan en van ons alternatieve plan hielpen hierbij. Binnen korte tijd verzamelden wij duizenden handtekeningen van bezoekers en liefhebbers van ‘ons’ Ockenburgh. In de laatste raadsvergadering in december 2011 trok de ontwikkelaar zich plotseling terug uit het grootschalige hotelplan. Hij zag dat de weerstand te sterk zou zijn om door te gaan.

2013 Plan wonen voor ouderen
Ockenburgh liet mij niet los. Ik vond dat er wat moest gebeuren om het verval tegen te gaan. In 2013 maakte ik samen met een ontwikkelaar (Vastgoedgilde) een ontwerp voor een kleinschalig hotel al of niet in combinatie met wonen voor ouderen op Ockenburgh. Dit plan had twee varianten: de ene was geïnspireerd op het plan dat was gemaakt als tegenplan om de gemeenteraad in 2011 te overtuigen dat het anders kon. Het andere ontwerp ging uit van het terugbrengen van de historische binnenplaats met een nieuwe kleine hotelvleugel. De ontwikkelaar toonde dit plan in de herfst van 2013 aan ambtenaren van de gemeente, maar inmiddels was de gemeente voornemens om een tender te organiseren. In 2014 heeft Studio Leon Thier samen met Vastgoedgilde meegedaan met de tender en de variant met wonen voor ouderen in combinatie met een restaurant en ontmoetingsplek ingediend. Net als het plan van Petra Brekelmans, Yvonne Hereijgers en Jolanthe Soet zijn wij toen in deze tender gediskwalificeerd.

binnenplaats villa Ockenburgh

2014 Plan B
Korte tijd later werd Studio Leon Thier door Petra Brekelmans benaderd of ons bureau in plaats van „concurrent in de tender” medestander kon worden. Zo benaderde zij ook de andere gediskwalificeerde indieners. Zij liet mij het plan zien dat ze samen met Yvonne Hereijgers en Jolanthe Soet had gemaakt en ik liet haar ons ontwerp zien. Haar sociale insteek om van Ockenburgh opnieuw een ontmoetingsplek te maken werkte aanstekelijk en zij was enthousiast over ons ontwerp voor een klein hotel rond een binnenplaats, dat de historische situatie terug bracht en met een nieuwbouwvleugel betere exploitatiemogelijkheden zou hebben dan hun eigen idee, dat uitging van louter herstel van de huidige opstallen. In de zomer van 2014 hebben we als initiatiefnemers het idee voor Plan B verder uitgewerkt, versterkt door Bremen Bouwadviseurs als kostendeskundige en Vincent Van de Kerk als subsidiedeskundige. Studio Leon Thier (Leon Thier en Rigobert Nivillac) maakte het ontwerp voor Plan B. Plan B stoelt op twee pijlers, in volgorde van belangrijkheid:

  • Sociale pijler: activiteiten die de sociale cohesie tussen mensen bevorderen in Loosduinen en Ockenburgh
  • Vastgoedpijler: onderdak realiseren voor die activiteiten (het vastgoed)

Het idee voor de sociale pijler is dat alle activiteiten rond de ontwikkeling van Plan B de sociale cohesie versterken. Daarvoor zijn vele mogelijkheden bedacht:

  • organiseren van allerlei activiteiten op het landgoed
  • creëren van een restaurant en horeca als ontmoetingsplek
  • bouwen aan een prachtig scoutingverblijf
  • inschakelen van stagiairs, herintreders, ervaren vakmensen die al met pensioen zijn, leerbedrijf en dergelijke naast professionele partijen bij het maken van de plannen en de realisatie
  • bezoeken van het gebouw tijdens de realisatie van de bouw

Deze sociale pijler kan niet zonder onderdak. Daarom stond van meet af aan in Plan B het idee centraal om het landhuis en de andere gebouwen op het landgoed zoals het Chalet en de dienstwoning te ontwikkelen als brandpunt voor die sociale activiteiten.

Preferred Position
Al met al is het gelukt om de politiek te interesseren voor Plan B. Het nieuwe stadsbestuur (na de verkiezingen van 2014 was er een aardverschuiving in de Haagse gemeenteraad) en de nieuw gekozen raadsleden schaarden zich in september 2014 unaniem achter Plan B en het plan kreeg een ‘preferred position’. Zowel Petra vanuit haar eerdere actie van de Hungry Mind, als ikzelf vanuit mijn eerdere acties voor Ockenburgh vonden een gewillig oor bij de huidige wethouders Joris Wijsmuller en Karsten Klein. De eerste steunde voor de verkiezingen als fractievoorzitter van de Haagse Stadspartij steeds onze acties om Ockenburgh te behouden (met raad en daad tevens via zijn fractiegenoot Gerwin van Vulpen).

Team Plan B
Team Plan B is samen gesteld uit bewoners uit de omgeving, Ernst Andeweg als voorzitter van Scoutinggroep De Rimboejagers en ondernemers Ron van den Berg als kostendeskundige, Jolanthe Soet als horeca exploitant, Yvonne Hereijgers als stedenbouwkundige /projectmanager, Vincent Van de Kerk en ik zelf als architect. In de zomer en herfst van 2014 heeft Plan B een flink aantal ondernemers achter zich weten te krijgen, die allemaal voor ‘een bruine boterham zonder kaas’ mee willen doen met de realisatie van Plan B.

zonder een schare vrijwilligers was Plan B niet van de grond gekomen

Haagse Kracht
Alle ondernemers in het team worstelen met het probleem dat zij als sociaal georiënteerde mensen graag willen dat Plan B gaat lukken, maar zij ook gewoon een bedrijf draaiend moeten houden en dat hun medewerkers en zijzelf een eerlijke boterham verdienen. In 2014 hebben al die ondernemers in het team persoonlijk een enorme inzet geleverd, in eigen tijd, ’s avonds en in het weekend en zij hebben ook overdag vanuit hun bedrijf gewerkt dan wel hun mensen ingezet, om een professioneel product voor Plan B te kunnen leveren. Juist ook daardoor stond en staat Plan B als een huis. Ook zonder een schare vrijwilligers was Plan B ook niet van de grond gekomen.

villa_ockenburgh_interieur

2015 Stichting Buitenplaats Ockenburgh
In het voorjaar van 2015 is de Stichting behoud Historische Buitenplaats Ockenburgh (SHBO) opgericht. Het bestuur van deze stichting bestaat uit Petra Brekelmans, Hans Olde Monnikhof en Carla Sizoo. Yvonne Hereijgers ondersteunt het bestuur als projectmanager. Deze stichting heeft al veel bereikt: in het landhuis draait onder leiding van Jolanthe Soet POP-UP brasserie OCK. Het werd in korte tijd een buitengewoon geliefde ontmoetingsplek, die elk weekend vol zit en ook gedurende de week veel bezoekers trekt.

2015 haalbaarheidsplan en restauratie landhuis
De gemeente heeft inmiddels besloten om in het voorjaar van 2016 het casco van het landhuis te restaureren. Hiervoor is bouwadviesbureau RAB (dochteronderneming van Braaksma & Roos) aangetrokken. Ondanks alle inzet van de betrokken ondernemers wilde de gemeente uit principe niet met de adviseurs uit het team Plan B werken, om belangen helder te houden. Het bestuur van de stichting werkt hard aan een economisch bedrijfsplan, dat wordt gesponsord en opgesteld door de Heidemij, met inbreng van Ron van den Berg van Bremen Bouwadviseurs, teamlid van Plan B.

Chalet Ockenburgh

Chalet Ockenburgh

2015 Scouting Rimboejagers in Chalet
Op het landgoed ligt behalve het landhuis ook Chalet Ockenburgh. Scouting de Rimboejagers heeft het Chalet van de gemeente gehuurd met recht van koop. Zowel de omgeving als het gebouw zelf hebben alles in zich wat de scouts wensen. Een gespreid bedje is het nieuwe onderkomen echter niet. Het pand verkeert in slechte staat van onderhoud. Er is jaren niets aan gedaan. Er zal dus heel veel moeten gebeuren. De Rimboejagers zijn druk bezig met een interne verbouwing om het gebouw geschikt te maken voor de scoutinggroep. Over pakweg een jaar, als ze de financiële middelen bij elkaar hebben, willen ze het gebouw renoveren. Het plan hiervoor is gemaakt door Studio LEFT (Floor Thier en Evelyne Lankhorst).

Chalet Ockenburgh

Chalet Ockenburgh

Het markante witte gebouw wordt getransformeerd tot buurthuis van de toekomst. De Rimboejagers willen het gebouw doordeweeks openstellen voor andere verenigingen en organisaties voor bijvoorbeeld het geven van cursussen en workshops. De eerste stap in die richting is gezet; de E.H.B.O vereniging Loosduinen verhuist met de Rimboejagers mee naar het Chalet. Kortom, het wordt dan wel het clubhuis van de Rimboejagers maar ze geven het voor een groot deel terug aan de buurt. Voordat het hiervoor geschikt is, moeten echter nog wel de benodigde financiële middelen bijeen worden gebracht, door het organiseren van eigen acties, subsidies, fondsenwerving en donaties.

Al met al is na jaren van grootschalige plannen Ockenburgh meer dan ooit voor velen een geliefde plek geworden, waar het goed toeven is. Het mooiste is dat dit is gelukt met de inzet van heel veel vrijwilligers. Op een houten paneel in de brasserie kijkt Westerbaen, de joyeuze Hagenaar en dichter, die het Landgoed 350 jaar geleden stichtte geamuseerd toe hoe zijn geliefde Ockenburgh weer bloeit als weleer….

Leon Thier, architect directeur Studio Leon Thier

Eerder verschenen:

One Comment

  1. Leon,

    Een waar gebeurd verhaal voorzien van elk detail.
    Zoals een professor (Ockenburgh) betaamd…
    Een roerige geschiedenis met een mooie toekomst!

    Groet,
    Petra

Leave a Comment

*