Oprichting Haags Platform voor Stedelijke Ontwikkeling en Architectuur

Op de Dag van de Architectuur 20 juni 2015 kondigde wethouder Joris Wijsmuller de komst van het Haags Platform voor Stedelijke Ontwikkeling en Architectuur aan. De ambitie in het collegeakkoord van 2014 Vertrouwen op Haagse Kracht krijgt met het platform een gezicht en mond. Het Haags Architectuur Café (HaAC), BNA Kring Haaglanden en Stroom Den Haag hebben samen met de gemeente Den Haag meer dan twee jaar gewerkt aan de komst van het platform.

De ontwikkeling van Den Haag is een verantwoordelijkheid van ons allemaal. De wethouder van Stadsontwikkeling, Wonen, Duurzaamheid en Cultuur, nodigt bewoners, bedrijven, denkers en bezoekers uit mee te denken over stedenbouw, ruimtelijke economie, duurzaamheid en architectuur. Het platform kan dit debat stimuleren en kennis en netwerk in de stad bundelen. Het brengt innovatie in de stad tot stand en maakt kennis en activiteiten breed bekend. Het platform wordt een netwerkorganisatie waarin bestaande organisaties als BNA Haaglanden, HaAC, Stroom en later andere organisaties uit de stad deelnemen. Na de zomer wordt er een directeur aangesteld die het platform verder vorm zal geven.

Waarom is een platform noodzaak? De stad is een Wicked Problem zoals Van Bueren, Koppenjan en Hagenaar en bestuurlijk wetenschapper Erik-Hans Klijn betoogden in een beroemd artikel ‘Dealing with Wicked Problems in Networks’. Klijn herhaalde dat tijdens het ADHD XI – debat over Scheveningen. Voortdurend debat over de stad is noodzakelijk. Niet ad hoc bij incidenten, maar een voortdurend debat over stedelijke ontwikkeling en architectuur tussen burgers, professionele betrokkenen en de gemeente. En dat is urgent.

Wicked Problem: het Wilde Wonen in hoge dichtheden

In de lezing voor de aankondiging van de wethouder, legde oud-wethouder Adri Duivesteijn een interessant dilemma op de Haagse tafel. Een Wicked Problem waar komende tijd nog veel over gedebatteerd zal worden in het kader van de Agenda Ruimte voor de Stad.

Enerzijds betoogt Duivesteijn dat bewoners worden genegeerd. Er is een situatie ontstaan waarin de architectuur van woningcorporaties en projectontwikkelaars de dienst uit maakt. Saaie seriematige woningbouw met in het beste geval een gekke gevel ervoor geplakt. Bewoners hebben totaal geen invloed op hun eigen woning of leefomgeving. Ze worden als passief woonconsument aangemerkt. In de Vinex wijken komt deze manier van werken tot uitdrukking. Nadat Carel Weeber het Wilde Wonen (1997) bepleitte heeft de gemeente Den Haag met de kavelwinkel de laatste jaren hard gewerkt aan zelfbouw. Maar deze vrije kavels worden in lage dichtheid bebouwd en handige projectontwikkelaars hebben zich via stromannen al over de schaarse grond ontfermd. Die bouwen daar nu seriematig Wilde Woningen!

Er moet in andere dichtheden worden gebouwd.

Anderzijds is de stad op zoek naar ruimte voor de komst van veel nieuwe burgers, zoals wethouder Wijsmuller betoogde. Een groot probleem want er zijn in Den Haag geen lege weilanden meer. En annexatie van buurgemeenten brengt ook geen lege weilanden meer. Dat betekent dat de ruimte binnen de gemeentegrenzen moet worden gevonden. Er moet in andere dichtheden worden gebouwd. Een hogere dichtheid.

Een tegenstelling of juist een stimulans om een oplossing te zoeken? Het Wilde Wonen maar dan in hoge dichtheden is zeker niet onmogelijk. In Hamburg op het IBA terrein zijn daar prachtige voorbeelden van. Een mooi voorbeeld voor het debat in het najaar.

De jaren die vooraf gingen

Ruim twee jaar geleden werd er in de Raad een oproep gedaan aan partijen uit de stad om met een voorstel te komen voor een nieuw architectuur centrum. Haags Architectuur Café (HaAC), BNA Kring Haaglanden en Stroom pakten dit gezamenlijk op. Er waren gesprekken, onderzoeken en consultaties met stakeholders en de gemeente over mogelijke samenwerkingsvormen. Dienst Stedelijke Ontwikkeling faciliteerde het initiatief en Arjan Raatgever van Platform 31 werd aangetrokken als kwartiermaker. De onderzoeken, waaraan HaAC ook een inhoudelijke bijdrage leverde, leidden in oktober 2014 tot het rapport: Advies Haags stedelijk platform. De ideeën voor het platform werden gepresenteerd aan wethouder Joris Wijsmuller en werden positief ontvangen door bestuurders en stakeholders.

Met het platform komt er één aanspraakpunt.

Uiteraard is de samenwerking al langer gaande. Den Haag kenmerkt zich door fragmentatie van organisaties met eigen doelstellingen die elkaar in netwerken wel vinden. De samenwerking is efficiënt en productief. De ADHD-debatten zijn een samenwerking tussen Stroom, HaAC, BNA en het Nutshuis. De Dag van de Architectuur (DvdA) is een samenwerking tussen BNA, HaAC en veel andere organisaties in de stad. De website www.haacs.nl publiceert werk van verschillende onderzoekers, bloggers en fotografen. HAACS brengt nieuws, opinie en achtergronden over stedelijke transformatie en architectuur in Den Haag onder de aandacht van zo’n 3.000 lezers per maand. Daarnaast organiseren de organisaties eigen activiteiten. Tussen de 50 en 100 mensen bezoeken bijvoorbeeld elke maand een pas opgeleverd gebouw in de reeks PasKlaar van HaAC.

In Delft en Rotterdam zijn architectuur centra geoliede machines met een professionele aanpak. Nu samenwerking met zustersteden in de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) belangrijker wordt en er schaalvergroting van de activiteiten plaatsvindt, is het belangrijk dat veel praktische zaken in Den Haag beter worden geregeld. De Haagse netwerkorganisaties hebben geen top, geen bestuur, geen hoofdkwartier, geen beleidsplan, slechts incidentele financiering en sponsoring door betrokkenen. Met het platform komt er één aanspraakpunt. Eén persoon die de verschillende partijen en de visie die wij allemaal delen ook verbindt met landelijke organisaties, woningcorporaties, projectontwikkelaars etc. Een platform kan een belangrijke rol spelen bij het zichtbaar maken van alle organisaties binnen het netwerk, kennis bundelen en een voortdurend debat stimuleren in en met de hele stad. Daarom is een platform noodzakelijk.